Yusuf Has Hacib Sözleri

Bey çok ihtiyatlı ve çok da uyanık olmalı; beyler ihmalkâr olurlarsa, bunun cezasını başkaları çeker.

İnsana insanlığı nispetinde mukabelede bulun. Böyle mukabelede bulunduğu için, insana insan adı verilmiştir.

Beyler hangi yoldan giderse, beylerin bu gidişi kulunda yoludur.

Kimin sana biraz emeği geçerse, sen ona karşılık daha fazlasını yapmalısın.

İyi hareket et, kötülerin zararlarını ortadan kaldır!

İnatçılık insan için ağır bir yüktür; inatçılıktan kendini kurtar ve onunla savaş.

Akıl bir meşaledir. Kör için göz, ölü vücut için can, dilsiz için sözdür.

Bir insan bütün dünyaya tamamen sahip olsa bile, sonunda dünya kalır; onun kısmetine ancak iki top bez düşer.

Bey haya sahibi, yumuşak huylu ve asıl tabiatlı olmalıdır.

İnsanı dil kıymetlendirir ve insan onunla saadet bulur. İnsanı dil kıymetten düşürür ve insanın dili yüzünden başı gider.

Bir bey için fena olan şeylerden birisi inatçılıktır.

Söz ağızda iken sahibinin esiridir, ağızdan çıktıktan sonra sahibi onun esirdir.

İnsan nadir değil, insanlık nadirdir. İnsan az değil, doğruluk azdır.

İnsanların seçkini insanlığa faydalı olan insandır Halk nazarında muteber kimse, merhametli olan insandır.

Uçan kuş bile eşini bilir ve sürüsünü bulur. Sen insansın. İçine karışacağın adamları iyi seç.

Ey asil insan! İnsanlığı elinden bırakma; insanlığa karşı daima insanlıkla muamele et.

İnsan süsü, yüz; yüzün süsü, göz; aklın süsü, dil; dilin süsü, sözdür.

Bütün iyilikler bilginin faydasıdır. Bilgi ile göğe dahi yol bulunur.

Çok dinle fakat az konuş. Sözü akıl ile söyle ve bilgi ile süsle.

Bey adil olmalıdır. Ey hâkim, memlekette uzun müddet hüküm sürmek istersen, kanunu doğru yürütmeli ve halkı korumalısın.

Her sözü söz diye ağzından çıkarma. Lüzumlu olan sözü düşünerek ve ihtiyatla söyle.

Ey nimet sahibi olan kimse, şükret. Şükredene Tanrı nimetini artırır.

İnsandan insana miras olarak söz kalır. Vücudun nasibi hep ağızdan girer; ruhun nasibi ise sözdür ve kulaktan girer.

İşe acele ile girme, sabır ve teenni ile hareket et. Acele yapılmış olan işler yarın pişmanlık getirir.

Eğer kendine candan bağlı birisini arıyorsan, sözün kısası, kendinden daha candan birini bulamazsın.

Tecrübe edilmiş ve güvenilir insana iyice yapış, böyle insandan sen zevk duyarsın.

İşi adaletle yap, buna gayret et; hiç bir zaman zulüm etme, Allah’a kulluk et ve O’nun kapısına yüz sür.

Bak, doğan ölür; ondan, eser olarak, söz kalır; sözünü iyi söyle! Ölümsüz olursun.

Beyler örf ve kanuna nasıl riayet ederlerse, halk da aynı şekilde örf ve kanuna itaat eder.

Her bakımdan tam zengin olmak istersen, kanaatkâr ol. Böylece kendi nasibini elde etmiş olursun.

Her mahlûk kendi nasibini alır. Yürüyenler yiyeceklerini ve uçanlar da yemlerini bulurlar.

Kötülük değersiz bir şey olduğu için, onu yapan da değersizdir.

Bey haya sahibi ve insanların seçkini olmalı; haya sahibinin tavır ve hareketi eksilmeyen bir bütündür.

Hiç bir işte acele etme, sabırlı ol, kendini tut; sabırlı insanlar arzularına erişirler.

Diline ve gözüne sahip ol, boğazına dikkat et; az ye, fakat helal ye.

İnsan inciyi denizden çıkarmayı bilmezse, o, ha inci olmuş, ha çakıl taşı!

Akıl senin için iyi ve yeminli bir dosttur. Bilgi senin için çok merhametli bir kardeştir.

İnsanın bunca zahmet çekmesi hep boğazı ve sırtı içindir; mal toplar, yiyemez; öldükten sonra da vebali altında kalır.

Bey memleket ve kanunu siyaset ile düzene koyar; halk hareketini onun siyasetine bakarak tanzim eder.

Bey her türlü fazileti tam olarak elde etmeli; uygunsuz ve olmayacak işlerden uzak durmalıdır. Seçkin bir bey olabilmek için fazilete kıymet verilmelidir.

Huzur istersen zahmet ile birlikte gelir. Sevinç istersen kaygı ile birlikte bulunur.

Akıl süsü dil, dil süsü sözdür. İnsanın süsü yüz, yüzün süsü gözdür. İnsan sözünü dil dili ile söyler; sözü iyi olursa, yüzü parlar.

Dünya ve ahireti her ikisini birden elde etmek istersen, şu birkaç işi bırakma; muktedirsen bunları mutlaka yerine getir!

Bey sabırlı ve sakin olmalıdır. Sabır ve sükûnet bey için bir ziynettir; bunlar beyliğin başta gelen meziyetleridir.

Akıllı insanın sözü, akılsız için gözdür.

Halk için beyin cesur ve kahraman olması iyidir; büyük işleri ancak bu meziyetler ile karşılamak mümkündür. Cesur, gözü pek olan insan için mal eksik olmaz, akdoğan için de yem eksik olmaz.

Hangi işe girersen, önce sonunu düşün; sonu düşünülmeyen işler, insana zarar getirir.

Elini uzatarak gökteki yıldızları tutsan ve başın göğe değse bile, sonunda sen yine yerdesin.

Bütün halka içten gelen merhamet göster.

Yalnız kendi menfaatini gözeten dosta gönül bağlama. Fayda görmezse, sana düşman olur, ondan vazgeç.

İnsan, binlerce yaşasa, arzu ettiği şeylere kavuşsa bile, yine dileği bitmez.

Bu dünya renkli bir gölge gibidir, onun peşine düşersen kaçar; sen kaçarsan o seni kovalar.

Çok mal açgözlüyü doyurmaz. Ecel gelince pişman olur, fakat artık işini yoluna koyamaz.

Büyüklük taslayan, kibirli ve küstah adam, tatsız ve sevimsiz olur; kibirli insanın itibari günden güne azalır.

Bey takva sahibi ve temiz olmalıdır; eğer bey takva sahibi ve temiz kalpli olmazsa, hiç bir vakit temiz ve isabetli hareket edemez.

Binlerce dostun olsa bile daima biri eksiktir.

Öfke ve gazapla işe yaklaşma; eğer yaklaşırsan, ömrü heder edersin.

Kimin düşündüğü ile söylediği bir olursa. İşte doğru insan odur.

Kara toprak altındaki altın, taştan farksızdır Oradan çıkınca, beylerin başında tuğ tokası olur.

Menfaat sandalyeye benzer; başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan seni yükseltir.

Bey mütevazı ve alçak gönüllü olmalı, suçlu kimselerin de suçunu affetmelidir. Bey mağrur, kabadayı ve kibirli olmamalı; beyler büyüklük taşlar ve kibirli olurlarsa, ey oğul onlar şüphesiz itibar görmezler.

Bu dünyanın kusuru bin, meziyeti ise birdir. İnsan bunu nasıl geçirirse, o öyle geçer.